GALERIE ZDJĘĆ
NASZE PUBLIKACJE
Symeon Polski (Simeon Lehacy), Zapiski podróżne, w tłumaczeniu z języka ormiańskiego i opracowaniu Hripsime Mamikonyan.
Tom 4. Pomniki dziejowe Ormian polskich
Symeon Lehacy – urodzony ok. 1584 r. w Zamościu w rodzinie ormiańskiej, przybyłej do Polski z Kaffy na Krymie. Kopista ksiąg, śpiewak kościelny, kleryk, podróżnik, nauczyciel, literat. W wieku lat 24 wyruszył w pielgrzymkę do miejsc świętych chrześcijaństwa. Podróż trwała 12 lat.
Hripsime Mamikonyan – tłumaczka Notatek – w streszczeniu m. in. pisze tak: Podstawowego materiału biograficznego dostarcza jego główne dzieło – Zapiski podróżne. Zawarł w nim swoją autobiografię i cenne informacje na temat krajów, które zwiedził. Warto podkreślić fakt, że autor w sposób szczególny interesował się Ormianami i szczegółowo opisywał ich życie. Zazwyczaj podawał konkretną liczbę ormiańskich domów we wszystkich miejscach, gdzie był. Symeon pragnął przysporzyć rozrywki czytelnikom zainteresowanym odległymi krajami. Jednak podstawowym jego celem było dostarczenie informacji tym, którzy, tak jak on, będą podróżować po świecie. Zamierzał stworzyć poradnik dla ormiańskich pielgrzymów po miejscach świętych. Jest to jedno z nielicznych dzieł w serii literatury pielgrzymkowej napisanych z perspektywy człowieka Wschodu.
Rozmowa z Hripsime Mamikonyan, którą przeprowadził Andrzej Gliński ukazała się 53 numerze Awedisu https://ormianie.pl/files/53_Awedis.pdf pod tytułem Marco Polo z Zamościa.
Wydawcą jest Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie oraz Księgarnia Akademicka w Krakowie.
Publikacje do nabycia w:
Księgarni Akademickiej w Krakowie https://akademicka.com.pl/
W planie jest jeszcze: tom 5 – Podróż do Polski i innych krajów, w których żyją wygnańcy z miasta Ani autorstwa Minasa Bżyszkianca oraz tom 6 – Nowy Aliszan.
Opis projektu, autorstwa Moniki Agopsowicz, jest opublikowany w 5 numerze czasopisma Lehahayer (2018), s. 291.
Metryka katedry ormiańskiej we Lwowie za lata 1635-1732 w opracowaniu Krzysztofa Stopki (część kipczacka) i Marcina Łukasza Majewskiego (część polska i łacińska)
Z serii "Pomniki dziejowe Ormian polskich". Tom3
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1564-1608 w języku ormiańsko-kipczackim w opracowaniu Edwarda Tryjarskiego
Z serii "Pomniki dziejowe Ormian polskich". Tom 1
Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
Kalendarz 2023. Lwowski Ewangeliarz ze Skewry
Kalendarz 2023 – Lwowski Ewangeliarz ze Skewry
Jak co roku, od roku 2009, Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich wydała Kalendarz na 2023 rok, zatytułowany „Lwowski Ewangeliarz ze Skewry”. To już piętnasta, tym razem trójjęzyczna edycja, popularyzująca wiedzę o Ormianach i ich historii. I tak w roku 2023, każdy miesiąc ilustruje jedna z kart Ewangeliarza, którego kopistą i iluminatorem był niejaki Grigor. O Ewangeliarzu opowiada prof. Krzysztof Stopka i prof. Małgorzata Smorąg-Rózycka. Tłumaczenia tekstów na język ormiański dokonał Hayk Hovhannisyan, a angielski – Marek Woźniczko. Koordynacja projektu należała do Marii Ohanowicz-Tarasiuk, a stroną graficzną Kalendarza, nieprzerwanie od początku, zajmuje się Elżbieta Łysakowska. Sfinansowane z dotacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Niestety nie uniknęliśmy omyłki, którą niniejszym, posypując sobie głowę popiołem, prostujemy: na stronie 13 w tytule sprawozdania z działalności FKiDOP jest napisane: w roku 2019, powinno być: w roku 2022.
Zespół Fundacji
AKTUALNOŚCI
58. Awedis już czeka na czytelników!
Drodzy Czytelnicy!
Rok 2024 rozpoczął się dla społeczności Ormian w Polsce od pożegnania ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego, o którym wzruszająco pisze na naszych łamach Bogdan Kasprowicz, reprezentant mniejszości ormiańskiej w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
Tak się złożyło, że żegnamy ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego akurat w numerze, w którym wiele miejsca poświęcamy tak bliskiej jego sercu tematyce kresowej. Mamy zatem wstrząsający dokument historyczny autorstwa dr. Franciszka Wasyla, pokazujący kontekst, skalę i okrucieństwo zbrodni UPA na mieszkańcach Kut w 1944 r. Mamy też recenzję książki LeoPolka – niezwykłych wspomnień ze Lwowa spisanych w pasjonujący sposób przez Marię Woś. Mamy wreszcie opowieść o bogatym zbiorze szat liturgicznych, pochodzących z kresowych parafii ormiańskokatolickich, które znajdują się w zbiorach Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich.
Zapraszamy też do spotkania z dwójką współczesnych ormiańskich artystów, mieszkających w Polsce od 30 lat. Na kolejnych stronach znajdą Państwo więc relację z jubileuszowej wystawy malarstwa Gagika Parsamiana w Gdańsku oraz rozmowę ze śpiewaczką Nairą Ayvazyan, wyróżnioną Odznaką Honorową za zasługi dla Województwa Śląskiego.
Rok 2024 jest jednocześnie dla naszej redakcji wyjątkowy, gdyż świętujemy w nim mały jubileusz. Jesienią 2009 r. ukazał się pierwszy pilotażowy numer kwartalnika „Awedis”. A zatem już od prawie 15 lat dokumentujemy życie społeczności ormiańskiej w Polsce.
Ciesząc się ze zbliżającej rocznicy, chcemy jednocześnie dokonać oceny ostatnich lat naszej pracy i bogatsi o tę wiedzę spoglądać w przyszłość. Stąd zapraszamy Państwa – Szanowni Czytelnicy – do wypełnienia krótkiej ankiety online, która można znaleźć pod linkiem: https://forms.gle/vP533oeqDWt2oVyQ8 . Państwa opinia będzie dla nas bezcenną wskazówką w udoskonalaniu służby „posłańca niosącego dobrą nowinę”. Z góry serdecznie dziękujemy za wszelkie uwagi i poświęcony czas!
Zapraszamy do czytania: 58_Awedis
Redakcja
Odwiedziny z Nordy do Skarbnicy Polskich Ormian
Jakże nie przytoczyć tak miłych słów o naszej Skarbnicy Polskich Ormian? Magda Sacha jest adiunktem w Katedrze Kulturoznawstwa Uniwersytetu Gdańskiego i wykłada podstawy wiedzy o kulturze, muzealnictwo oraz wiedzę o regionie.
Poznaliśmy się z nią całą grupą Ormian podczas Festiwalu Dziedzictwa Kresów w Lubaczowie w 2017 roku. Było sympatycznie i ciekawie, i tak już zostało, choć czas minął niepostrzeżenie.
Niedawno Magda wydała niezwykłą 3-tomową książkę „Edukacja kobiet na Pomorzu Gdańskim w początkach XIX wieku”. Jej szerokie zainteresowania obejmują też historię i kulturę Kaszubów; mieszka w Wejherowie, stąd tytułowa “Norda”.
Wkrótce – już w sobotę 13 kwietnia – zapraszamy na pierwszą czasową wystawę w Skarbnicy Polskich Ormian! Do zobaczenia. mag
Axentowicz. Dziedzictwo artysty
Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach i jego Ośrodek Konferencyjno-Wystawienniczy Kasztel w Szymbarku zaprasza do zwiedzania nowej stałej ekspozycji “Axentowicz. Dziedzictwo artysty”, która dostępna jest dla zwiedzających od 5 marca 2024 r.
Obok – jeden ze szkiców Axentowicza. Dziękujemy Antkowi Hasso-Agopsowiczowi za przesłanie fotografii.
Walerian Tumanowicz. Historia nie tylko rodzinna
Towarzystwo Ormian Polskich zwróciło uwagę na niezwykły film dokumentalny w reżyserii Henryka Jureckiego o legendarnym Żołnierzu Wyklętym, polskim Ormianinie – Walerianie Tumanowiczu, którego biogram jest na Wiki.Ormianie.pl, a jego postać przypomniana była na wystawie “Z widokiem na Ararat. Losy Ormian w Polsce” Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich.
Film „Ostatni warsztat” z Oskarem
Film „Ostatni warsztat” zdobył Oskara w kategorii Najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny. Tytułowy warsztat to wyjątkowe miejsce na mapie Los Angeles, w którym występuje grupa lutników i innych w zwykłych rzemieślników naprawia instrumenty muzyczne. W filmie poznajemy historię czworga z nich. Jeden z nich jest m.in. Steve Bagmanyan – stroiciel zastosowany do pianinami i fortepianami, jednocześnie kierownik warsztatu – ormiański uchodźca z Azerbejdżanu. Opowiada o masakrze Ormian w Baku i swojej ucieczce: „Byłem małym ormiańskim chłopcem, mieszkałem w Baku. Moi matka nie mogła sobie działać, że może się wydarzyć jakaś tragedia, ponieważ byli przyjaciółmi, sąsiadami, z którymi mieszkaliśmy obok siebie przez tyle lat. I nikt nie przypuszczał, że wybuchnie wojna. W latach 1986-1987 zaczęto wypędzać wszystkich Ormian z Baku.”
Artykuł w j. ormiańskim: https://www.vaticannews.va/…/hy-the-last-repair-oscar.html
https://www.youtube.com/watch?v=xttrkgKXtZ4&t=2083s
Rok 2024 – Światowym Rokiem Zbigniewa Herberta
Rok 2024 – Światowym Rokiem Zbigniewa Herberta
– obchodzony na całym świecie pod patronatem UNESCO.
Zbigniew Herbert (1924 – 1998)
W 2024 roku przypada setna rocznica urodzin Zbigniewa Herberta – wybitnego poety, eseisty, dramaturga, krytyka sztuki i podróżnika, półkrwi Ormianina. Syn Bolesława i Marii z domu Bałaban, urodzony we Lwowie, gdzie w 1943 uzyskał maturę na tajnych kompletach. Edukację kontynuował w lwowskim konspiracyjnym Uniwersytecie Jana Kazimierza na wydziale polonistycznym. Po 1945 roku, w Krakowie, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydz. Ekonomicznym i w Akademii Sztuk Pięknych. Kontynuował studia prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie uzyskał tytuł magistra praw. W Gdyni pracował w Narodowym Banku Polskim, w Oddziale Gdańskiego Związku Literatów Polskich, potem w Muzeum Okręgowym w Toruniu, również jako jako nauczyciel w szkole podstawowej.
Publikował recenzje z wydarzeń teatralnych, muzycznych, z wystaw plastycznych w “Słowie Powszechnym i w “Przeglądzie Powszechnym”. Na życie zarabiał również sporządzając kwerendy biblioteczne i bibliografie, był też płatnym krwiodawcą. Dopiero po 1956, kiedy w związku z tzw. odwilżą mógł poświęcić się pracy literackiej, wówczas zadebiutował tomem wiedzy “Struna światła”.
Zbigniew Herbert nie był w stanie przystosować się do ponurych realiów i atmosfery PRL. Mimo problemów udaje mu się uzyskać paszport, co pozwoliło na podróżowanie, a było jego pasją. W latach 1958 a 1960 podróżował przez Wiedeń po Francji, Włoszech i Anglii.
Orient w Skarbnicy Polskich Ormian – spotkanie II
9 marca miało miejsce 2. w tegorocznym cyklu spotkanie pod hasłem “ORIENT w Skarbnicy Polskich Ormian“. Tematem był wyjątkowy zbiór szat liturgicznych, jaki znajduje się pod opieką Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich. Konserwatorki tkanin Małgorzata Podkańska również historyk sztuki, i konserwatorka Ewa Soszko-Dziwisińska od dłuższego czasu sygnalizowały wyjątkowość tego zasobu, było to impulsem do pokazania go szerszemu gronu odbiorców. Na sobotnim spotkaniu była okazja do obejrzenia kilkunastu wybranych obiektów – felonionu z 1600 roku, kilku ornatów i kapy, oraz mniejszych obiektów, takich jak velum, stuły i manipularze. Opowieść o pochodzeniu i historycznych uwarunkowaniach powstawania tkanin z jakich szyte były ormiańskie szaty liturgiczne, była dla wszystkich słuchaczy fascynująca. O tym głównie opowiadała p. Małgorzata Podkańska, ciekawostki z zakresu technik tkackich, powstawania pewnych efektów, jak np. mora, dopowiadała druga z pań – Ewa Soszko-Dziwisińska. Prelegentki poza szczegółami niezwykle zawiłej techniki tkackiej, tłumaczyły symbolikę pewnych elementów i wzorów pojawiających się w tkaninach. Słuchacze mieli sporo pytań, na które otrzymywali ciekawe i wyczerpujące odpowiedzi. To spotkanie było poświęcona szatom z okresu od XIV do XVIII wieku – co odpowiadało hasłu spotkania, czyli ORIENT. W tym okresie dominowały tkaniny pochodzące z Persji, krajów Lewantu a nawet z Japonii. Panie zaznaczyły ogromne zasługi Ormian, którzy w tamtym czasie trudnili się handlem i produkcją tych wyjątkowych i niezwykle kosztownych tkanin.
Wizyty w Skarbnicy Polskich Ormian
W sobotę, 9 marca naszą ekspozycję muzealną odwiedziła pani Barbara Orłowska – wnuczka brata ostatniej ksieni Panien Benedyktynek Ormiańskich we Lwowie. Pani w tym roku kończy 90 lat i coraz częściej wraca pamięcią do lat swojego dzieciństwa i młodości. Wspominała więc swoją ciocię, Bronisławę Orłowską, która w zakonie przyjęła imię Elekta. Pani Barbara pamięta ją jako troskliwą ciocię, która pięknie grała na fortepianie, wspominała też przeżycia które skłoniły Bronisławę do wstąpienia do klasztoru ormiańskich benedyktynek. Pani Barbara, która zachowała swoje panieńskie nazwisko – Orłowska, obiecała przejrzeć rodzinne pamiątki i udostępnić nam te, dotyczące ksieni Elekty, do skopiowania dla naszego Archiwum.
Tego dnia nie zamykały się drzwi naszej Skarbnicy Polskich Ormian, było sporo gości i to szczególnie zainteresowanych tym o czym nasza ekspozycja opowiada.
mot
Jubileusz Gagika Parsamiana 13 marca w Związku Ormiańskim w Gdańsku
II. Spotkanie w Skarbnicy Polskich Ormian – już w sobotę 9 marca
