Dzięki projektowi internetowemu EtoRetro.ru, odwiedzamy Mohylów Podolski, mamy wyjątkową okazję, aby zobaczyć na mało znanych, starych fotografiach, ormiański kościół katolicki Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Parafia w Mohylowie-Podolskim została powołana w 1742 roku. Przez kilka dziesięcioleci był katedrą ordynariatu mohylewsko-podolskiego ormiańskich katolików. Historia ordynariatu mohylewsko-podolskiego związana jest z trzecim rozbiorem Polski, kiedy lwowska archidiecezja ormiańskokatolicka, została terytorialnie podzielona granicą i do zaboru rosyjskiego przyłączono – Kamieniec, Żwaniec, Raszkow, Balta, Mohylów-Podolski. Siedzibą Ordynariatu początkowo był Kamieniec Podolski, przeniesiony z czasem do Mohylowa-Podolskiego. Administratorem ormiańskich katolików w Mohylowie-Podolskim i Ordynariuszem został mianowany w 1806 biskupem, mohylowski proboszcz, Józef Krzysztofowicz (ur. 1762, zm. 26 lutego 1816).
Pod względem formy architektonicznej świątynia Mohylowska jest bardzo podobna do ormiańskich kościołów katolickich w Żwańcu, Stanisławowie, Raszkowie i Tyśmienicy. W opisie kościoła ormiańskiego w Mohylowie czytamy: „Kamień i światło, średniej wielkości … nazwane na cześć Niepokalanego Poczęcia Dziewicy. Po prawej stronie głównej zakrystii znajduje się cudowna ikona Matki Bożej … ma dwie dzwonnice … ”[M. Brzyszkian, “Podróż do Polski i innych obszarów zamieszkałych przez Ormian, potomkowie mieszkańców miasta Ani”, Wenecja, 1830] samvelazizian.livejournal.com
Odsyłamy do 6. numeru czasopisma poświęconego dziejom polskich Ormian – Lehahayer, w którym ukazał się materiał Maksyma Potapenki “Ormianie Mohylowa Podolskiego w świetle materiałów V rewizji 1795 roku.