ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ:

10 հոկտեմբերի, 2024թ

Խմբագրական խոսքում կարդում ենք․

Հարգելի ընթերցողներ․

«Ավետիս»-ի այս հրատարակության առաջին էջում, Լեռնային Ղարաբաղի կապիտուլյացիայի և այնտեղից հայ բնակչության մեծ արտագաղթի տարելիցից կարճ ժամանակ անց, վերադառնում ենք հայկական հուշարձանների խնդրին, որոնց ճակատագիրն ադրբեջանական կառավարման օրոք մնում է, մեղմ ասած, անորոշ։ Իսկ այդ ամենը Վարշավայում բացված «Լեռնային Ղարաբաղ. վտանգված հայկական ժառանգություն» ցուցահանդեսի շնորհիվ։ Ցուցահանդեսը ևս մեկ ձայն է ի պաշտպանություն ժառանգության, որը ոչ միայն հայկական կամ քրիստոնեական է, այլ միանշանակ համաշխարհային:
Այնպես է պատահել, որ այս անգամ մեր էջերը լի են ցուցահանդեսներով։ Բայց դա ամենևին չի նշանակում միատարրություն: Այլ ինչպես ինքներդ կհամոզվեք, ուղղակի կոսմոպոլիտիկ է։ Ի վերջո, հայկական հետքերը կարելի է գտնել Ֆրանսիայի ծովափին, Արգենտինայի սրտում, Ուկրաինայի արևելքում և մոտակա Պլոնսկում…
Հրավիրում ենք այս հետաքրքրաշարժ ճամփորդությանը «Ավետիս»-ի հետ: Հաճելի ընթերցում։

Ուղղում․ «Ավետիս»-ի 60-րդ համարի տպագիր տարբերակում «Կարևոր հասցեներ և հեռախոսահամարներ» բաժնում ներկայացրել ենք Կառավարության և ազգային և էթնիկ փոքրամասնությունների միացյալ հանձնաժողովում հայ փոքրամասնության ներկայացուցչի հնացած տվյալները։ Պետք է լինի՝ Հրաչյա Բոյաջյան; e-mail: sekretariat.ormianie@gmail.com. Անկեղծորեն ներողություն ենք խնդրում այս թերացման համար:

Խմբագրություն
Ֆայլ ներբեռնելու համար

4 հոկտեմբերի, 2024թ․

Բացվել է «Լեռնային Ղարաբաղ. վտանգված հայկական ժառանգություն» ցուցահանդեսը, որը Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամը կազմակերպել է ֆրանսիական «L’Œuvre d’Orient» կազմակերպության հետ համատեղ, և որը նվիրված է Մեծ Հայքի պատմական մաս հանդիսացող Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում վտանգված հայկական մշակութային ժառանգությանը:

Ցուցահանդեսը բացվել է 2024 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Վարշավայի Հայր Յան Տվարդովսկու պուրակում Վարշավայի մետրոպոլիտ-արքեպիսկոպոս և Լեհաստանի հայ կաթոլիկների հոգևոր առաջնորդ կարդինալ Կաժիմիեժ Նիչի կողմից՝ օժանդակ եպիսկոպոս, պրոֆ․ եպիսկոպոս Միխալ Յանոխայի ուղեկցությամբ։ Ցուցահանդեսը կներկայացվի մինչև 2024 թվականի հոկտեմբերի 18-ը։ Ելույթներով հանդես եկան՝ Լեհաստանում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան Ալեքսանդր Արզումանյանը, Վարշավայի օժանդակ եպիսկոպոս պրոֆ․ եպիսկոպոս Միխալ Յանոխան, «L’Œuvre d’Orient» ֆրանսիական կազմակերպության ներկայացուցիչներն, ի դեմս  նախագահ Ժան-Իվ Տոլոտի և Ֆրանսիայի Օրինարիատի խորհրդի անդամ հայր Ժան-Մարի Հյումոյի, Լեհաստանում «L’Œuvre d’Orient»-ի ներկայացուցիչ Միկոլայ Մուրկոչինսկին և Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի նախագահ Մարիա Օհանովիչ-Տարասյուկը՝ շնորհակալություն հայտնելով ֆրանսիական կազմակերպության ներկայացուցիչներին ցուցահանդեսը հասանելի դարձնելու համար։ Հարգարժան հյուրերի թվում էին` Յանուշ Բոդզոնը՝ Վարշավայի Մետրոպոլիտար Կուրիայի կանցլերը, Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության Հիմնադրամի ընկերներն ու համակիրները: Ցուցահանդեսի բացումից հետո ներկաները հրավիրվեցին Վարշավայի Պատմության հանդիպման տուն, որտեղ Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) պատմության և ժամանակակից ողբերգական ճակատագրի վերաբերյալ դասախոսություններ կարդացին Հայաստանում Լեհաստանի Հանրապետության նախկին դեսպան Եժի Մարեկ Նովակովսկին և Լեհաստանում հայ կաթոլիկների հոգևոր հովիվ պրոֆ․ Յուզեֆ Նաումովիչը: Հայկական հյուրասիրությունից հետո «L’Œuvre d’Orient»-ի հյուրերն այցելեցին Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի կենտրոնական գրասենյակ, որտեղ ծանոթացան Լեհահայերի գանձարանի հավաքածուներին:

Հատուկ շնորհակալություն ենք հայտնում պարոն Միկոլայ Մուրկոչինսկուն՝ այս բացառիկ գեղեցիկ ցուցահանդեսը Փարիզից, որտեղ այն նախկինում ցուցադրվել էր, Վարշավա տեղափոխելու նախաձեռնողին, ով նաև մասնակցել է դրա ստեղծմանը, բացի այդ, նա թարգմանել է ֆրանսերեն տեքստերը:

Այս իրադարձության մասին մանրամասն զեկույցը կհրապարակվի հայկական «Ավետիս» ամսագրում։ Ցուցահանդեսին ներկայացվել են պատմական շինություններ՝ շենքեր, եկեղեցիներ, վանքեր և խաչքարեր։ Այն ցույց է տալիս գրեթե երկու հազարամյակների ընթացքում հայ ժողովրդի կրոնական և մշակութային ժառանգությունը, որն այժմ ոչնչացվում է ադրբեջանական ագրեսիայի պատճառով:

լուս․՝ Արմեն Արտվիխ և Վլադիսլավ Դենցա

1 հոկտեմբերի, 2024

Սեպտեմբերի 30-ը Պլոնսկում նվիրված է եղել բժիշկ, օդերևութաբան և ականավոր աստղագետ, Պլոնսկի բնակիչ Յան Ենդժեյևիչի (1835-1887) հիշատակին: Այդ օրը տեղի ունեցավ Յան Ենդժեյևիչի անվան 12-րդ գիտական մրցանակի հանձնման հանդիսավոր արարողությունը՝ գիտության և տեխնիկայի պատմության մասին լավագույն լեհալեզու գրքի համար, որը կազմակերպվել էր Լեհաստանի Գիտությունների ակադեմիայի հետ համատեղ: Բացի 2023 թվականի հաղթողների ելույթներից (Պլոնսկի քաղաքային խորհրդի կողմից ֆինանսավորվող մրցանակին է արժանացել Փշեմիսլավ Դոմինասը՝ «Կենտրոնական անդրանդյան երկաթուղի Կալաո — Լիմա — Լա Օրոյա․ լեհ ինժեներ Էռնեստ Մալինովսկու ստեղծագործությունը» գրքի համար), տեղի ունեցավ դասախոսություն՝ նվիրված աստղագիտական հետազոտություններում արհեստական բանականության կիրառմանը։ Պլոնսկի քաղաքապետ Անդժեյ Պետրասիկի և բազմաթիվ դպրոցական երիտասարդների հետ միասին ծաղիկներ դրվեցին և մոմեր վառվեցին Յան Ենդժեյևիչի շիրիմին: Այնուհետև բացվեց Տիտուս Բժոզովսկու հեղինակած հմայիչ որմնանկարը (երկու շենքերի վրա, Գրունվալդսկա 28 և 35)՝ ի հիշատակ Յան Ենդժեյևիչի։ Աշակերտները ներկայացրեցին բեմադրություն՝ անդրադառնալով աստղագիտությանը, քաղաքի հերոսին և նրա հրեա բնակիչների ողբերգական ճակատագրին։ Պլոնսկի պլանետարիումը և աստղադիտարանը ցուցադրեցին այնտեղ առկա ութ ֆիլմերից (երկուսը 3D ձևաչափով) մեկը, այնուհետև Ադամ Դերջիկովսկին (լուսանկարում) Պլոնսկի Յան Ենդժեյևիչի անվ․ աստղագիտության սիրահարների շրջանակից, Պլանետարիումի համակարգողն ու այդ օրվա բոլոր տոնակատարությունների համակազմակերպիչը, աստղադիտարանի գմբեթի տակ գտնվող աստղադիտակի միջոցով ցուցադրեց արևի բծերը:
Յան Ենդժեյևիչի մասին հիշատակվելու է Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի կողմից կազմակերպված ժամանակավոր ցուցադրությունում, որտեղ կներկայացվեն Ենդժեյովիչ- Ենդժեյևիչ ընտանիքի տարբեր գործիչներ։ Ցուցահանդեսի բացումը պլանավորված է 2024 թվականի նոյեմբերի 24-ին: Սրտանց հրավիրում ենք: Մոնիկա Ագոպսովիչ

Մոշորո ընտանիքին նվիրված ցուցահանդեսը մեծ խնամքով մշակվել է Ազգային հիշողության ինստիտուտի կողմից՝ ռեժիսոր Մաժենա Կրուկի ղեկավարությամբ «Հիշողությամբ լի արխիվ» նախագծի շրջանակներում: Հետաքրքիր ցուցանմուշները լրացվում է Յարոսլավ Կլապուտի հոյակապ ձևակերպմամբ։ Վարշավայում այս եզակի միջոցառմանը մասնակցում էին Մոշորոների ընտանիքի երեք սերունդներ, հիմնականում Արգենտինայից՝ Անտոնի, Բարտլոմիեյ եղբայրների գլխավորությամբ, և Լեհաստանում բնակվող հայր Ստեֆան Մոշորո-Դոմբրովսկին: Ողջույնի խոսքով հանդես եկավ Ազգային հիշողության ինստիտուտի նախագահ դոկտոր Կարոլ Նավրոցկին,  հյուրընկալող՝ Անկախության թանգարանի տնօրեն դոկտոր Թադեուշ Սկոչեկը, Լեհաստանում Արգենտինայի Հանրապետության դեսպան Ալիսիա Իրենե Ֆալկովսկին և ցուցահանդեսի գլխավոր համադրող Մաժենա Կրուկը, ով վերջում շնորհակալություն հայտնեց ցուցահանդեսի ստեղծման գործում ներգրավվածներին, այդ թվում Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամին՝ Լեհահայերի արխիվից նյութեր տրամադրելու համար:

Լսեցինք նաեւ ընտանիքի ներկայացուցչի՝ Արգենտինայում Լեհաստանի պատվավոր հյուպատոս Բարտլոմեյ Մոշորոյի անչափ հուզիչ խոսքը լեհերենով և իսպաներենով՝ Արգենտինայից ժամանած մեծաթիվ ընտանիքի համար:

Կար նաև գեղարվեստական մաս․ կարող էինք լսել ընտանիքի լվովյան արմատներին անդրադարձող երաժշտական ստեղծագործություններ, մինչև Աստոր Պիացոլլայի տանգոյի արգենտինական հնչյունները։ Այնուհետև տեղի ունեցավ ցուցահանդես տանող դռան կոլեկտիվ բացումը: Անչափ հետաքրքիր ցուցահանդեսի, բաղկացած բազմաթիվ ընտանեկան հուշանվերներից, այդ թվում՝ ընտանիքի կողմից Ազգային հիշողության ինստիտուտին նվիրաբերվածները, որը ցույց է տալիս ընտանիքի արտասովոր, երբեմն ողբերգական ճակատագիրը, լեհականության ու ավանդույթների պահպանումը, որոնք արժանի են ամենաբարձր ճանաչմանը։ Արժե այցելել այս ցուցահանդեսը:

Երեկվա միջոցառումը շարունակվում է այսօր Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի կենտրոնակայանում։ Մոշորո ընտանիքի ներկայացուցիչներն այցելել են Լեհահայերի գանձարան և մեծ հետաքրքրությամբ ծանոթացել թանգարանային ցուցադրությանը։ Հարցեր հնչեցին պատմության, գաղթի, լեհահայերի կողմից հայոց լեզվի պահպանման հետ կապված մանրամասների մասին։ Մեծ հետաքրքրություն առաջացրեց մասնավոր հուշանվերներով լի ժամանակավոր ցուցադրությունը։ Այն այնքանով էր մոտ մեր հյուրերին, որ նրանց ընտանիքի անդամները գնացել են մեր հերոս Զաքարիա Գրեգորովիչի ճանապարհով:

tekst i zdjęcia: mot

Հարգելի ընթերցողներ․

Հիշողության ու ճշմարտության համար մշտական պայքարը դարձել է «Ավետիս»-ի այս թողարկման թեման։ Բացում ենք այն երկու ցուցահանդեսների մասին տեղեկություններով՝ «Քրիստոնեական ժառանգությունը Ադրբեջանի բազմամշակութային ինքնության մեջ» ցուցահանդեսի, որը խեղաթյուրում է պատմությունն ու ներկան, ինչպես գրում է Վիտոլդ Ռեպետովիչը մեր էջերում, և «Լեռնային Ղարաբաղ (Արցախ)՝ վտանգված ժառանգություն», որը ցույց է տալիս հայկական հետքերը ջնջելու շարունակական գործընթացը: Մշտական մանիպուլյացիաների պայմաններում այս հարցում հայերի ձայնը պետք է բարձր լինի և հստակ ցույց տա, թե որտեղ է ճշմարտությունը, որտեղ՝ սուտը։
Պետք է բարձրաձայնենք նաև, որ հայերը զոհ են դարձել երկու ցեղասպանության՝ Օսմանյան կայսրությունում 109 տարի առաջ կազմակերպված հակահայկական արշավին և, ինչի մասին ավելի քիչ է խոսվում, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Վոլինի-Գալիցիայի ոճրագործությանը, որը ծրագրել և իրականացրել է ՈւՀԲ-ն։ Հաջորդ էջերում ներկայացնում ենք զեկույցներ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի ոգեկոչման օրվա միջոցառումներից, որոնք տեղի են ունենում Լեհաստանում գտնվող խաչքարերի մոտ, և Օբորնիկի Շլոնսկիեի գերեզմանատան եզակի արարողությունից, որտեղ շիրիմներից մեկին հող է դրվել 1944 թվականի գարնանը Կուտիի սպանությունների զոհ դարձած երկու քույրերի՝ Յանինա Ռոզալիայի և Ստանիսլավա Պուդլոի գերեզմանից։  Դրան նախորդում են այդ օրերի ցնցող վկայությունները։

Դժվար պատմություն ու ներկա, որ նշանավորվեց ցավով ու կորստով, իսկ միաժամանակ որքան կյանք կա հայ համայնքում: Մեր էջերում ներայացնում ենք միշտ հյուրընկալ Հայկական տունը, որտեղ մեծ շուքով նշվում է նշանավոր, թեև, ցավոք, Լեհաստանում քիչ հայտնի հայ նկարիչ Արշիլ Գորկու տարին, ում կյանքը նույնպես նշանավորվել է ցեղասպանության խավար ժամանակներով։
Ձեզ թողնելով այս երբեմն դժվար, բայց, հուսով ենք, հետաքրքիր ընթերցանությունը, մաղթում ենք խաղաղ արձակուրդ:

«Ավետիսի» ամենաթարմ թողարկումը կարելի է ներբեռնել այստեղ։

Խմբագրություն

Ինչպես ամեն շաբաթ օր, Լեհահայոց գանձարանն իր դռներն էր բացել այցելուների առջև, սակայն հունիսի 15-ը առանձնահատուկ օր էր, քանի որ պարոն Թոմաշ Կուբա Կոզլովսկին Պատմության հետ հանդիպման տնից Լեհահայերի մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի կենտրոնակայան էր հրավիրել Պատմական զբոսանքների վաղեմի սիրահարների երկու խումբ՝ Պատմության հետ հանդիպման տնից Վարշավայի կրեսերի նախաձեռնության: Պատմության հետ հանդիպման գլխավոր թեման այս անգամ լեհահայերն էին։ Հիմնադրամի կողմից հրավիրված Հայկական գանձարանում հանդիպման հատուկ հյուրն էր Գդանսկի հայկական հյուսիսային ծխի քահանան և Ստանիսլավովի Տիրամոր հրաշագործ պատկերի խնամակալ Ցեզարի Աննուսևիչը։ Ստանիսլավովի Ողորմած Տիրամոր սրբավայրը գտնվում է Սուրբ Պետրոս և Պողոս եկեղեցում, Գդանսկի Նա Ժաբիմ Կրուկու փողոցում: Կուբա Կոզլովսկու ծավալուն ներածությունից հետո հյուրերին նախ ցուցադրեցին թանգարանի ցուցադրությունը՝ Լեհահայերի գանձարանը, ապա, նստելով երկրորդ սենյակում, նրանք հնարավորություն ունեցան լսելու հայր Ցեզարի Աննուսևիչի պատմությունը Ստանիսլավովի հրաշագործ պատկերի ճակատագրի և Պետրոս և Պողոս եկեղեցու պատմության մասին: Սա վերջը չէր, քանի որ նրանք նաև հնարավորություն ունեցան դիտելու արխիվային կարճամետրաժ ֆիլմեր և լուսանկարներ պապական թագերով այս հրաշագործ պատկերի թագադրումից, որը տեղի է ունեցել 87 տարի առաջ՝ 1937 թվականի մայիսի 30-ին Ստանիսլավովում։ Հայր Աննուսևիչը մեր հյուրերին նվիրեց գրքույկներ և մեդալիոններ, որոնք Ստանիսլավովի վերջին ծխական քահանայի՝ վերապատվելի Կաժիմիեժ Ֆիլիպյակի ջանքերով փրկվեցին և 2-րդ համաշխարհային պատերազմից հետո հայտնվցին Գդանսկի եկեղեցում: Հյուրերը դիտեցին նաև մեր «Հիշողությունների ճամպրուկ. Զախարիաշ Գրեգորովիչ (1884-1961)» ժամանակավոր ցուցադրությունը։ Տարբեր մանրուքների վերաբերյալ հարցերը վերջ չունեին, հետաքրքրվողները ստացան Հին ու Նոր քաղաքում հայկական արահետով զբոսանքի քարտեզներ, Հին Պովոնզկի գերեզմանատան հատակագծերը՝ նշված հայկական շիրիմներով, և էջանիշեր՝ հայերեն այբուբենով։ Այս շաբաթ օրը չափազանց լարված էր, քանի որ առաջին հյուրերը եկան 11:00-ը դեռ չլարացած, իսկ վերջիններին հրաժեշտ տվեցինք ժամը 18:00-ի սահմաններում: Հուսով եմ, որ բոլորը գոհ ու տպավորություններով լեցուն հեռացան, շատերը խոստացան կրկին այցելել իրենց մտերիմների հետ։

մոտ․, լուս.՝ Մոնիկա Ագոպսովիչ, Վլադիսլավ Դենցա

Լույս է տեսել «Լեհահայեր․ Լեհահայության պատմությանը նվիրված հանդես»-ի հոբելյանական՝ տասներորդ համարը։ «10-րդ հրատարակությունը ներառյալ, որն այս տարի ներկայացնում ենք ընթերցողներին, հրապարակել ենք 84 հոդված և աղբյուրների խմբագրում, 17 գիտական հոդված, 18 ակնարկ և 5 թեմատիկ տեքստ՝ Լեհաստանից, Հայաստանից, Ուկրաինայից և Բելառուսից 60 հետազոտողների կողմից, այսինքն՝ ժամանակակից երկրներից, որտեղ ժամանակին գրվել է լեհահայերի պատմությունը, ինչպես նաև Ֆրանսիայից, Հունգարիայից, Չեխիայից, Իտալիայից, Շվեդիայից, Բելգիայից և Մեծ Բրիտանիայից»,-ներածությունում գրում են այս գիտական ամսագրի ստեղծողներն ու խմբագիրները՝ Անդժեյ Ա. Ժիեմբան և Քշիշտոֆ Ստոպկան:
Նրանց վճռականության և քրտնաջան աշխատանքի շնորհիվ՝ Լանցկորոնսկիների հիմնադրամի և Յագելոնյան համալսարանի պատմության ֆակուլտետի ֆինանսական աջակցությամբ և Ակադեմիական Գրախանութի հետ համագործակցությամբ, այս եզակի հանդեսը լույս է տեսնում 2010 թվականից: Այն անգնահատելի է լեհահայերի և Լեհաստանի հետ առնչվողների պատմության և մշակույթի վերաբերյալ հետազոտությունների զարգացման համար:
Մաղթում ենք հետագա բեղմնավոր տարիներ հայագիտության ասպարեզում: Լեհաստանի հայկական մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի թիմ։

մայիսի 21-ին մեծ շուքով բացվեց Կրաշինսկիների պալատը, որն այժմ դարձել է Ազգային գրադարանի գանձարանը՝ ներկայացնելով իր ամենաթանկ նմուշները։ Դրանց թվում է ամենաարժեքավոր հայկական ձեռագրերից մեկը՝ Սկևրայի Ավետարանը, որը կոչվում է նաև լվովյան, այն ամենաարժեքավոր նմուշն է լեհահայերի ժառանգության, որը բաղկացած է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո նախկին Արևելյան Կրեսերի հայ-կաթոլիկ ծխերից փրկված ռեսուրսներից։ Հետպատերազմյան տարիներին խնամքով և խելամտորեն թաքցված՝ այն ի լույս եկավ միայն անվտանգ ժամանակներում և, հաշվի առնելով իր անգնահատելի արժեքը, 2006 թվականին տեղավորվեց Ազգային գրադարանում: Ավելի վաղ Լեհաստանում այն ցուցադրվել էր «Լվովի հայկական ցուցահանդեսում» 1932 թ.։ Այսպիսով, գրեթե 100 տարի անց կարող ենք կրկին հիանալ այս ստեղծագործության բնօրինակով: Այցելել ցուցահանդես, որտեղ Ազգային գրադարանն իր ռեսուրսներից իսկական գոհարներ էր ցուցադրել՝ հնագույն ձեռագրեր, տպագրություններ կամ նոտաներ, հեշտ գործ չէր, քանի որ ցանկացողները շատ էին: Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի համախմբված թիմը, որը համալրվել էր մտերիմ ընկերներով, հայ ռեժիսոր Վահրամ Մխիթարյանի ղեկավարությամբ, ով այժմ ֆիլմ է նկարահանում Ավետարանի ճակատագրի մասին, ժամը 23:00-ի սահմաններում այցելեց ցուցահանդես: Բացառիկ հնարավորություն ունեցանք ունենալու Վահրամի կողմից նախապես կազմակերպած «անձնական» ուղեցույց՝ Ազգային գրադարանի հավաքածուների հասանելիության բաժնի ղեկավար դոկտոր Մաչիեյ Շաբլևսկուն: Մեր ուղեցույցը մեզ ուղեկցում էր պալատի հերթական սրահներով՝ խոսելով անսովոր ցուցանմուշների մասին, ժամանակի ընթացքում հետաքրքրվողների խումբը վերածվեց գրեթե ամբոխի:
Շրջագապտույտի վերջին փուլը չափազանց հուզիչ սրահ էր, որտեղ անիմացիաների և գրությունների ֆոնի վրա ներկայացված էր այն, ինչ գրադարանի այն ժամանակվա աշխատակիցները գտել են Վարշավայի ապստամբությունից հետո՝ հրկիզված ավերակներ և փոշու վերածված հատորներ՝ գերմանացի զավթիչներն այրել էին մեր ազգային ժառանգությունը.
Այս բացառիկ հետաքրքիր ցուցահանդեսի մեր այցելությունն ավարտեցինք ժամը 1:00-անց խմբակային լուսանկարով, իհարկե, Սկևրայի Ավետարանի ցուցափեղկի մոտ: Իսկապես հուզիչ էր։

մոտ, լուս.՝ Մագ

Թանգարանների քսաներորդ գիշերը Լեհաստանում և հինգերորդը Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամում արդեն պատմություն է: Մեր հայկական առաջարկը կրկին հետաքրքիր ստացվեց և գրավեց բոլոր տարիքի բազմաթիվ այցելուների։ Բոլորի համար հաճելի ինչ-որ բան ունեինք։ Սկսած Վարշավայի էքսկուրսավար Էլիզա Կոժենևսկայի հետ Հին քաղաքում լեհահայերի հետքերով մեկուկես ժամանոց զբոսանքներով, Լեհահայերի գանձարանով շրջագայությամբ և «Հիշողությունների ճամպրուկ. Զախարիաշ Գրեգորովիչ (1884-1961) ժամանակավոր ցուցադրությամբ)», մինչ ՊՈԼՈՆԻԿԱ ինստիտուտի Լվովի հայկական տաճարի մասին կարճ ֆիլմերը՝ մուլտֆիլմ երեխաների համար և վավերագրական պատմություն մեծահասակների համար։ Հիմնադրամի դռները բացեցինք արդեն ժամը 15-ին և մինչ ժամը 23-ն անընդհատ էքսկուրսիաներ էինք անցկացնում։ Յոթ կամավորներից յուրաքանչյուրը՝ Հանիա, Մոնիկա, Մարինա, Կրիշիա, Դանեկ, Արմեն և Վոյտեկ, անչափ շատ գործ ուներ: Մեր փոքրիկ գրախանութը բաց էր, ծարավածներին ջուր էին տալիս, իսկ հուշամատյանում գրառում կատարելու համար բոլորը թխվածքաբլիթ էին ստանում։ Լսեցինք, որ մեր մոտ ոչ միայն հետաքրքիր էր, այլև հաճելի։ Եվ որքա՜ն հետաքրքիր մարդկանց հետ հաճույք ունեցանք հանդիպելու՝ հայեր, լեհահայերի ժառանգներ, պատմաբաններ, մեր հարևանները Շվիենտոյերսկա փողոցից և շրջակայքից, արմատներով կրեսերից, այդ թվում՝ արևմուտքից այցելուներ: Այցելուներից Տաթևիկ Շեկոյանը մի քանի անգամ ինքնաբուխ երգեց հայկական գեղեցիկ երգեր՝ Կոմիտասի և ժողովրդական երգեր։

մագ, լուս.՝ Մարինա Խանամիրյան, Դանեկ Դենցա

Մայիսի 11-ին, ժամը 12:00-ին Լեհահայոց մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի կենտրոնակայանում բացեցինք նոր, այս անգամ ժամանակավոր ցուցահանդես՝ “Զախարիաշ Գրեգորովիչ 1884-1961․ Հիշողությունների ճամպրուկ“. Այս ցուցահանդեսի ստեղծման համար առիթ է հանդիսացել Գրիգորովիչների ընտանիքի հավաքածուում գտնված ճամպրուկի պարունակությունն է։ Այն լի էր անցյալ տարի Հիմնադրամի հետ ընկերացած և մեր թիմի անդամ հանդիսացող Կաշիայի նախապապ Զախարիաշի հուշանվերներով, փաստաթղթերով և լուսանկարներով: Ցուցահանդեսը պատրաստել է Հաննա Կոպչինսկա-Կլոսը` Կաշիա Գրեգորովիչի հետ համագործակցությամբ, պաստառը` Զուզաննա Կլոսը, գրատախտակները և թռուցիկը` Մարիա Օհանովիչ-Տարասյուկը: Ցուցահանդեսի բացմանը ներկա էին հիմնադրամի աջակիցների մի մեծ խումբ, այդ թվում՝ բազմաթիվ հայ ընտանիքների ներկայացուցիչներ։ Մարդիկ, ովքեր առաջին անգամ էին եկել մեր կենտրոնակայան, հնարավորություն ունեցան տեսնել նաև «Լեհահայերի գանձարանը» մշտական ցուցադրությունը։
Թռուցիկ
Սիրով հրավիրում ենք բոլոր ցանկացողներին այցելելու երկու ցուցադրության, մոտակա հնարավորությունը՝ շաբաթօրյա Թանգարանների գիշերն է:

մոտ, լուս․՝ Ֆրանչիշեկ Վասիլ